Własne ujęcie wody - rodzaje studni

Znaczenie wody w gospodarstwie domowym nie wymaga wyjaśnienia. Oprócz oczywistego zastosowania spożywczego, ale też do mycia, prania, prac porządkowych woda jest używana do podlewania ogrodu, zasilania systemów nawodnienia w szklarni, sadzie, gospodarstwie rolnym. Posiadanie własnego ujęcia wody uniezależnia od wodociągu, daje pewność dostępu do wody nawet w razie awarii sieci. Zwiększa także wartość działki – własne ujęcie jest atutem przy sprzedaży nieruchomości.

Korzyści z budowy studni

Studnie głębinowe zapewniają wodę lepszej jakości, często wolną od zanieczyszczeń powierzchniowych. Korzystanie ze studni pozwala obniżyć rachunki za wodę z sieci.

Specjalne studnie chłonne odprowadzają wodę deszczową, zapobiegając zalewaniu posesji.

Studnie buduje się zatem po to, by mieć stałe, niezależne i często tańsze źródło wody, a czasem także dla celów odwadniających czy technicznych.

Rodzaje studni

Studnie można podzielić na kilka podstawowych rodzajów, w zależności od sposobu ich wykonania i źródła poboru wody:

• studnia kopana – tradycyjny typ studni wykonywany ręcznie lub mechanicznie poprzez kopanie w ziemi, ma zazwyczaj dużą średnicę i niewielką głębokość (do kilkunastu metrów), obudowana jest kręgami betonowymi, nadaje się tam, gdzie wody gruntowe znajdują się stosunkowo płytko
• studnia abisyńska (rurowa) – wąska rura wbijana w ziemię na głębokość zwykle do kilkunastu metrów, tania i szybka w wykonaniu, ale wymaga płytkiego i czystego ujęcia wód gruntowych
• studnia wiercona (głębinowa) – wykonywana metodą wiercenia, sięga nawet kilkudziesięciu lub kilkuset metrów w głąb ziemi, pobiera wodę z głębszych warstw wodonośnych, zwykle czystszą i lepszej jakości, najczęściej stosowana współcześnie przy domach jednorodzinnych
• studnia artezyjska – szczególny rodzaj studni wierconej, w której woda pod ciśnieniem naturalnym sama wypływa na powierzchnię, występuje tam, gdzie wody podziemne znajdują się pomiędzy warstwami nieprzepuszczalnymi
• studnie chłonne – specjalne studnie, które nie służą do poboru wody, lecz do jej odprowadzania i rozsączania w gruncie, np. wód opadowych.

W zależności od potrzeb i warunków gruntowych można wykonać różne rodzaje studni.

Warto szerzej omówić poszczególne typy studni.

Studnia kopana

Studnia kopana to jeden z najstarszych i najbardziej tradycyjnych sposobów pozyskiwania wody podziemnej. Jej budowa polega na ręcznym lub mechanicznym wykopaniu pionowego otworu w ziemi, zwykle o dużej średnicy – od 1 do 2 metrów – i głębokości od kilku do kilkunastu metrów, w zależności od poziomu wód gruntowych.

Ściany studni zabezpiecza się najczęściej betonowymi kręgami, rzadziej kamieniem lub cegłą. Na dnie umieszcza się warstwę żwiru, która pełni funkcję filtra, a w górnej części wykonuje się cembrowinę i zadaszenie, chroniące wodę przed zanieczyszczeniami.

Zalety studni kopanej:

• stosunkowo niski koszt wykonania,
• możliwość budowy bez specjalistycznego sprzętu,
• duża średnica ułatwia czyszczenie i konserwację.

Wady studni kopanej:

• czerpie wodę z płytkich warstw, które są najbardziej narażone na zanieczyszczenia,
• jakość wody bywa zmienna, zależna od opadów i warunków gruntowych,
• w okresach suszy może wysychać.

Studnie tego typu spotyka się głównie na terenach wiejskich, w ogrodach czy działkach rekreacyjnych, gdzie poziom wód gruntowych jest stosunkowo wysoki. Choć obecnie częściej buduje się studnie wiercone, kopane wciąż są popularne ze względu na prostotę wykonania i niskie koszty.

Studnia abisyńska

Studnia abisyńska, zwana także rurową, to prosty i szybki sposób uzyskania dostępu do wód gruntowych znajdujących się stosunkowo płytko pod powierzchnią ziemi. Jej budowa polega na wbiciu w grunt stalowej rury zakończonej specjalnym stożkowym grotem z filtrem, który umożliwia przesączanie się wody do środka. Głębokość takiej studni zwykle wynosi od kilku do kilkunastu metrów, dlatego najlepiej sprawdza się w miejscach, gdzie poziom wód gruntowych jest wysoki i czysty.

Zalety studni abisyńskiej:

• niski koszt wykonania w porównaniu ze studnią wierconą,
• szybki montaż, często możliwy nawet w ciągu jednego dnia,
• zajmuje bardzo mało miejsca – rura ma niewielką średnicę,
• można ją wykonać nawet w piwnicy czy garażu, dzięki czemu chroni wodę przed zamarzaniem zimą.

Wady studni abisyńskiej:

• ograniczona głębokość – nie nadaje się tam, gdzie woda zalega głęboko,
• mniejsza wydajność niż w przypadku studni wierconej,
• woda pochodzi z płytkich warstw, więc istnieje ryzyko zanieczyszczeń, zwłaszcza w pobliżu szamb czy pól uprawnych,
• wymaga stosowania ręcznej pompy tłokowej lub pompy ssącej, co ogranicza jej zastosowanie przy dużym zapotrzebowaniu na wodę.

Studnia abisyńska dobrze sprawdza się jako dodatkowe źródło wody do podlewania ogrodu, mycia samochodu czy innych celów gospodarczych. W niektórych przypadkach może też służyć jako źródło wody pitnej, o ile badania potwierdzą jej odpowiednią jakość.

Studnia głębinowa

Studnia głębinowa to obecnie najczęściej wybierany rodzaj studni, szczególnie na działkach budowlanych i w gospodarstwach domowych. Wykonuje się ją metodą wiercenia na głębokość od kilkunastu do nawet kilkuset metrów, w zależności od lokalizacji i ukształtowania warstw wodonośnych. Jej główną zaletą jest to, że czerpie wodę z głębszych pokładów, zwykle dobrze chronionych przed zanieczyszczeniami powierzchniowymi, co przekłada się na wysoką jakość i czystość wody.

Budowa studni głębinowej:

• w grunt wierci się otwór o niewielkiej średnicy,
• w otworze umieszcza się rury osłonowe i filtracyjne, które zapobiegają zasypywaniu się ścian i umożliwiają przesączanie się wody,
• na dnie znajduje się filtr, a całość zakończona jest pompą głębinową, która tłoczy wodę na powierzchnię.

Zalety studni głębinowej:

• wysoka jakość wody, często nadającej się do picia bez dodatkowej filtracji,
• niezależność od sieci wodociągowej,
• duża wydajność – może zaopatrywać w wodę cały dom jednorodzinny, a nawet gospodarstwo rolne,
• głębokość ujęcia chroni wodę przed skażeniami bakteriologicznymi i chemicznymi.

Wady studni głębinowej:

• wysoki koszt wykonania w porównaniu do studni kopanej czy abisyńskiej,
• konieczność zatrudnienia specjalistycznej firmy z odpowiednim sprzętem,
• ryzyko trafienia na warstwy wodonośne o niskiej wydajności, co może wymagać głębszego wiercenia i dodatkowych kosztów,
• eksploatacja wymaga energii elektrycznej do pracy pompy głębinowej.

Studnia głębinowa jest rozwiązaniem trwałym i wydajnym, dlatego wybierają ją osoby, które chcą mieć stałe i bezpieczne źródło wody na długie lata. To inwestycja, która sprawdza się zarówno w domach jednorodzinnych, jak i w gospodarstwach rolnych czy przedsiębiorstwach.

Studnia artezyjska

Studnia artezyjska to szczególny rodzaj studni wierconej, w której woda podziemna pod ciśnieniem naturalnym sama wypływa na powierzchnię lub unosi się do pewnego poziomu bez potrzeby pompowania. Zjawisko to występuje tam, gdzie wody podziemne znajdują się pomiędzy dwiema warstwami nieprzepuszczalnymi (np. gliny), a woda napływająca z obszarów wyżej położonych wytwarza ciśnienie hydrostatyczne.

Cechy charakterystyczne studni artezyjskiej:

• woda może samoczynnie wypływać na powierzchnię, co oznacza brak konieczności stosowania pomp (choć w praktyce często je montuje się w celu regulacji przepływu),
• woda czerpana jest z głębokich warstw, co zapewnia jej wysoką czystość i dobrą jakość,
• wypływ wody jest stały i niezależny od opadów atmosferycznych czy suszy,
• wykonanie studni wymaga specjalistycznego sprzętu i wiedzy hydrogeologicznej.

Zalety studni artezyjskiej:

• dostęp do wyjątkowo czystej wody, często o stałej temperaturze i składzie mineralnym,
• brak lub mniejsze zapotrzebowanie na energię do pompowania wody,
• duża wydajność – może dostarczać wodę na potrzeby całych gospodarstw rolnych czy zakładów przemysłowych.

Wady studni artezyjskiej:

• wysoki koszt wykonania wierceń,
• nie wszędzie możliwe jest jej założenie – występowanie wód artezyjskich zależy od lokalnej budowy geologicznej,
• w niektórych miejscach wymagane są dodatkowe pozwolenia prawne ze względu na zasoby wodne.

Studnie artezyjskie spotyka się głównie w rejonach, gdzie występują sprzyjające warunki geologiczne, np. na terenach bogatych w pokłady warstw wodonośnych. Woda z takich studni bywa wykorzystywana nie tylko w gospodarstwach domowych, lecz także w uzdrowiskach czy jako źródło wód mineralnych.

Studnia chłonna

Studnia chłonna to specjalny rodzaj studni, której zadaniem nie jest pobór wody, lecz jej odprowadzanie i rozsączanie do gruntu. Najczęściej służy do zagospodarowania wód opadowych i roztopowych, np. z dachów, podjazdów czy parkingów. Wykonuje się ją w formie pionowego otworu w ziemi, wypełnionego żwirem, tłuczniem lub innym materiałem przepuszczalnym, czasem z perforowaną rurą, która ułatwia rozprowadzanie wody w głębszych warstwach gleby.

Zasada działania

Woda deszczowa lub drenażowa trafia do studni chłonnej poprzez system rur i następnie powoli przesiąka w głąb gruntu. Dzięki temu unika się tworzenia kałuż, podtopień czy przeciążenia kanalizacji deszczowej.

Zalety studni chłonnej:

• ekologiczne i tanie rozwiązanie dla zagospodarowania wód opadowych,
• odciąża kanalizację burzową i zapobiega lokalnym podtopieniom,
• wspiera naturalny obieg wody w przyrodzie, zwiększając retencję gruntową,
• stosunkowo łatwa w budowie i eksploatacji.

Wady studni chłonnej:

• wymaga odpowiednich warunków gruntowych – najlepiej sprawdza się w glebach przepuszczalnych (np. piaszczystych),
• nie nadaje się w terenach z wysokim poziomem wód gruntowych,
• wymaga regularnego czyszczenia, aby nie dochodziło do zamulania.

Studnie chłonne są szczególnie popularne przy domach jednorodzinnych, gdzie pełnią rolę elementu małej retencji, poprawiając gospodarkę wodną działki i zmniejszając ryzyko zalania piwnic czy podjazdów.

***

Pomimo silnie rozbudowanej sieci wodociągowej, własna studnia jest dość popularnym rozwiązaniem w Polsce, szczególnie na terenach wiejskich, w małych miejscowościach oraz na działkach rekreacyjnych i ogrodowych.

W miastach własne studnie są rzadziej spotykane, ale zdarzają się np. przy domach jednorodzinnych z dużymi ogrodami. Wiele osób traktuje studnię jako uzupełnienie wody z wodociągu – wodę ze studni wykorzystują do celów gospodarczych, a wodociągową do picia i gotowania.

Poznaj firmy oferujące elementy wodno-kanalizacyjne.

Fot. zogrodemnaty.pl