Program Czyste Powietrze 2025 – planowane zmiany

Program Czyste Powietrze realizowany jest od 2018 roku. Powstał w celu zrealizowania inwestycji, mających w konsekwencji poprawić jakość powietrza i ograniczyć emisję gazów cieplarnianych. Służy wyeliminowaniu kopciuchów i zastąpieniu ich niskoemisyjnymi urządzeniami grzewczymi oraz przeprowadzeniu powszechnej i kompleksowej termomodernizacja domów jednorodzinnych.

Wieloletnie doświadczenia w zakresie przydzielania dotacji właścicielom i współwłaścicielom domów jednorodzinnych, pragnących dokonać wymiany źródła ciepła czy prac związanych z termomodernizacją obnażyło pewne niedociągnięcia programu i przestrzenie do nadużyć przez beneficjentów.

Kolejne edycje są więc udoskonalane, aby uszczelnić system wypłat i przeznaczyć je stricte zgodnie z ideą programu. Ministerstwo Klimatu i Środowiska chce więc przefiltrować regulamin programu Czyste Powietrze, aby zwalczyć wszelkie nieprawidłowości.

Nadużycia w Programie Czyste powietrze

Jednym z kryterium udzielania wsparcia finansowego jest kryterium dochodowe. Jednak najwyższe kwoty dofinansowanie nie trafiały wcale do osób najuboższych. Okazuje się, że wystarczyło do listy domowników dopisać osobę, która na stałe nie zamieszkuje w danej lokalizacji, aby zaniżyć dochody na mieszkańca, kwalifikując się tym samym w innym przedziale dofinansowania.

Problem okazali się także nieuczciwi wykonawcy i rozliczenia z nimi. Dochodziło od sztucznego zawyżania kosztów usług przez wykonawców.

Zdarzało się również, że nieuczciwe firmy montowały np. pompy ciepła w budynkach nieprzystosowanych do tego typu ogrzewania, co zamiast oszczędności znacznie podnosiło rachunki za prąd.

– W programie Czyste Powietrze mierzymy się z wieloma wyzwaniami. W grupie trzeciej programu, gdzie poziom dofinansowania dla osób najuboższych jest najwyższy, pojawiło się najwięcej nieprawidłowości. Charakter tych nadużyć wskazuje wręcz, że wspieramy osoby, które wcale nie potrzebują 100 proc. dofinansowania. Program Czyste Powietrze musimy więc przemodelować i ukierunkować działania przede wszystkim na osoby ubogie energetycznie oraz na poprawę efektywności energetycznej – komentuje Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezes NFOŚiGW.

Program Czyste Powietrze – zmiany 2025

W edycji programu 2025 planowane jest wprowadzenie zmian w regulaminie. Najważniejsze zmiany mają dotyczyć:

• zasad dofinansowywania beneficjentów o najniższych dochodach korzystających z najwyższych dotacji
• prowadzenia prefinansowania lub odejścia od niego
• podkreślenia znaczenia termomodernizacji budynków i jej upowszechnienia
• wprowadzenia paszportów energetycznych budynków
• opracowania list rekomendowanych wykonawców.

Ustalone mają być nowe kryteria, które pozwolą ocenić realny stan majątkowy benficjentów.

Proponuje się włączenie w proces prefinansowania banków, co gwarantowałoby lepsze zabezpieczenie umów, a także wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia wykonawców, wypłatę prefinansowania na konto beneficjenta, ograniczenie katalogu pełnomocników oraz przyspieszenie wypłat dotacji przy ograniczeniu lub rezygnacji z prefinansowania. Rozważa się jednocześnie odejście od prefinansowania inwestycji, co uprościłoby i przyspieszyło ocenę wniosków, a także ograniczyłoby nadużycia w programie.

Ponadto ma pojawić się obowiązek przeprowadzenia termomodernizacji dla wszystkich domów, które nie spełniają kryterium zapotrzebowania na energię użytkową poniżej 80 kWh/m² rocznie. W przypadku budynków, które nie spełniają tego wymogu, uzyskanie dotacji wyłącznie na wymianę źródła ciepła nie będzie możliwe bez termomodernizacji. Audyt energetyczny, który już teraz jest obowiązkowy przy zakupie pomp ciepła, od 2025 roku stanie się niezbędny również w przypadku ubiegania się o dotacje na inne elementy programu.

Wprowadzenie paszportu energetycznego wyeliminowałoby nieefektywne inwestycje termomodernizacyjne. Celem Programu Czyste Powietrze jest przyczynienie się do podniesienia efektywności energetycznej domów, konieczna jest zatem ocena jego standardu energetycznego przed i po wykonaniu przedsięwzięcia.

Lista rekomendowanych wykonawców wyeliminuje nieuczciwych wykonawców.

Podczas konsultacji pojawiły się także propozycje powrotu do określenia limitów jednostkowych kosztów inwestycji, by zapobiec sztucznemu zawyżaniu kosztów termomodernizacji przez wykonawców.

Na co dofinansowanie w Programie Czyste Powietrze?

Beneficjenci programu mogą uzyskać dotacje na:

• audyt energetyczny,
• pompy ciepła powietrze/woda,
• pompy ciepła powietrze/powietrze,
• gruntowe pompy ciepła,
• kotły gazowe i olejowe,
• kotły na paliwo stałe (zagazowujące drewno lub na pellet drzewny),
• wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła,
• mikroinstalację fotowoltaiczną,
• instalację centralnego ogrzewania oraz instalację ciepłej wody użytkowej,
• ogrzewanie elektryczne,
• podłączenie do sieci ciepłowniczej wraz z przyłączem,
• ocieplenie przegród budowalnych oraz na stolarkę okienną i drzwiową.

Ostatnie zmiany w unijnych regulacjach sprawiają, że Narodowy Fundusz wkrótce znajdzie się pod presją wyłączenia z dofinansowania źródeł grzewczych zasilanych paliwami kopalnymi (czyli choćby kotłów gazowych).

Fot. Freepik