Prawo geodezyjne i kartograficzne

Przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego zawiera ustawa z dnia 17 maja 1989 r.

Reguluje ona przede wszystkim sprawy:

• krajowego systemu informacji o terenie
• organizacji i zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej
• wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych
• ewidencji gruntów i budynków
• zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach
• gleboznawczej klasyfikacji gruntów
• rozgraniczania nieruchomości
• geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz koordynacji sytuowania tych sieci
• państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego
• uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii
• ewidencji miejscowości, ulic i adresów.

Z ustawy wynika, że podstawę do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych stanowią osnowy geodezyjne opracowane w państwowym systemie odniesień przestrzennych. Zakładane są i aktualizowane dla obszaru całego kraju.

Projekty osnów geodezyjnych są zatwierdzane przez Głównego Geodetę Kraju w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej (w zakresie osnów podstawowych) oraz starostów (w zakresie osnów szczegółowych).

Bazy danych obejmują zbiory danych przestrzennych infrastruktury informacji przestrzennej, które dotyczą:

• państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych
• ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości)
• geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu
• państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju
• państwowego rejestru nazw geograficznych
• ewidencji miejscowości, ulic i adresów
• rejestru cen nieruchomości
• obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000–1:100 000, w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu
• obiektów ogólnogeograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:250 000 i mniejszych, w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu
• szczegółowych osnów geodezyjnych
• zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu
• obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:500–1:5000.

Służba geodezyjna i kartograficzna

Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach geodezji i kartografii jest Główny Geodeta Kraju. Nadzór nad Głównym Geodetą Kraju sprawuje minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.

Służbę Geodezyjną i Kartograficzną stanowią

• organy nadzoru geodezyjnego i kartograficznego: Główny Geodeta Kraju, wojewoda wykonujący zadania przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jako kierownika inspekcji geodezyjnej i kartograficznej, wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie
• organy administracji geodezyjnej i kartograficznej: marszałek województwa wykonujący zadania przy pomocy geodety województwa wchodzącego w skład urzędu marszałkowskiego, starosta wykonujący zadania przy pomocy geodety powiatowego wchodzącego w skład starostwa powiatowego.

Do zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej należy w szczególności:

• realizacja polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii
• organizowanie i finansowanie prac geodezyjnych i kartograficznych (w tym rejestracji stanów prawnych i faktycznych nieruchomości - kataster, pomiarów geodezyjnych i opracowań kartograficznych, fotogrametrycznych zdjęć powierzchni kraju i opracowań fotogrametrycznych, wydawania urzędowych map i atlasów terytorium Polski, prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie)
• prowadzenie państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w tym jego tworzenie, ewidencjonowanie i utrzymywanie oraz aktualizacja i udostępnianie danych
• kontrolowanie urzędów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geodezji i kartografii
• prowadzenie państwowego rejestru granic oraz powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju
• sporządzanie map topograficznych i tematycznych kraju oraz mapy zasadniczej
• nadawanie, do czasu utworzenia odpowiednich samorządów zawodowych, uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii, prowadzenie rejestru osób uprawnionych oraz współpraca z tymi samorządami zawodowymi
• współpraca z wyspecjalizowanymi w dziedzinie geodezji i kartografii organizacjami krajowymi, międzynarodowymi i regionalnymi oraz organami i urzędami innych krajów
• inicjowanie prac naukowych i badawczo-rozwojowych w zakresie standardów organizacyjno-technicznych oraz zastosowania metod informatycznych, fotogrametrycznych i satelitarnych w dziedzinie geodezji i kartografii oraz w krajowym systemie informacji o terenie
• prowadzenie spraw związanych z ochroną informacji niejawnych w działalności geodezyjnej i kartograficznej
• przygotowanie organizacyjno-techniczne i wdrożenie katastru.

Kto może wykonywać prace geodezyjne i kartograficzne

Ustawa precyzyjnie określa, że wykonawcą prac geodezyjnych lub prac kartograficznych może być przedsiębiorca, jednostka organizacyjna, a także osoba legitymująca się uprawnieniami zawodowymi w dziedzinie geodezji i kartografii w przypadku wykonywania przez tę osobę funkcji biegłego sądowego lub mierniczego górniczego.

Wykonawca prac geodezyjnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia organowi Służby Geodezyjnej i Kartograficznej ustanawia legitymującego się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi kierownika prac geodezyjnych.

Ewidencja gruntów i budynków

Ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące:

• położenia gruntów, ich granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas bonitacyjnych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty
• położenia budynków, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych
• lokali – ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej.

Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu

Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu obejmuje informacje o projektowanych, znajdujących się w trakcie budowy oraz istniejących sieciach uzbrojenia terenu, ich usytuowaniu, przeznaczeniu oraz podstawowych parametrach technicznych, a także o podmiotach, które władają tymi sieciami.

Informacje te gromadzone są w postaci baz danych oraz dokumentów utrwalonych na innych niż elektroniczne nośnikach danych

Rozgraniczanie nieruchomości

Rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów.

Rozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) oraz, w wypadkach określonych w ustawie, sądy. Czynności ustalania przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Przy ustalaniu przebiegu granic bierze się pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej.

Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny

Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny składa się z centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, wojewódzkich zasobów geodezyjnych i kartograficznych oraz powiatowych zasobów geodezyjnych i kartograficznych, stanowi własność Skarbu Państwa i jest gromadzony w ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.

Nieodpłatnie udostępniane są zbiory danych m.in.:

• państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju,
• państwowego rejestru nazw geograficznych,
• zawartych w bazie danych obiektów ogólnogeograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:250 000 i mniejszych,
• numerycznego modelu terenu,
• ortofotomapy,
• państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych,
• szczegółowych osnów geodezyjnych,
• obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000–1:100 000,
• dotyczących działek ewidencyjnych w zakresie ich identyfikatorów i geometrii,
• dotyczących budynków w zakresie ich identyfikatorów, geometrii i rodzaju według Klasyfikacji Środków Trwałych

a także służące celom edukacyjnym, prowadzeniu badań naukowych oraz prac rozwojowych, realizacji ustawowych zadań w zakresie ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa czy realizacji zadań w zakresie obronności państwa.

Uprawnienia zawodowe oraz odpowiedzialność dyscyplinarna

Do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii jest niezbędne posiadanie uprawnień zawodowych.

Wykonywanie samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii to:

• kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi, podlegającymi zgłoszeniu do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej lub wykonywanymi na zlecenie tego organu oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru
• wykonywanie czynności rzeczoznawcy z zakresu prac geodezyjnych, podlegających zgłoszeniu do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej lub wykonywanych na zlecenie tego organu oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru
• pełnienie funkcji inspektora nadzoru z zakresu geodezji i kartografii
• wykonywanie czynności technicznych i administracyjnych związanych z rozgraniczaniem nieruchomości
• wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych niezbędnych do dokonywania wpisów w księgach wieczystych oraz prac, w wyniku których mogłoby nastąpić zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego, w szczególności wytyczenie obiektów budowlanych w terenie, wykonywanie pomiarów kontrolnych oraz wykonywanie pomiarów przemieszczeń i odkształceń obiektów budowlanych.

Uprawnienia zawodowe nadaje się w następujących zakresach:

• geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe, realizacyjne
• i inwentaryzacyjne
• rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do celów prawnych
• geodezyjne pomiary podstawowe
• geodezyjna obsługa inwestycji
• geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych
• redakcja map
• fotogrametria i teledetekcja.

Ewidencja miejscowości, ulic i adresów

Ewidencja miejscowości, ulic i adresów zawiera:

• nazwy miejscowości oraz dane określające położenie tych miejscowości
• nazwy ulic i placów oraz dane określające położenie tych ulic i placów
• identyfikatory miejscowości, ulic i placów pochodzące z krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju
• dodatkowe tradycyjne nazwy miejscowości, ulic i placów w języku mniejszości, jeżeli zachodzą okoliczności wynikające z ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym
• dane adresowe określające numery porządkowe budynków, kody pocztowe, położenie budynków.