Obiekt budowlany, budynek, budowla

Obiekt budowlany, budynek i budowla znajdują swoje definicje w przepisach ogólnych prawa budowlanego.

Obiekt budowlany według prawa budowlanego

Obiekt budowlany to budynek, budowla bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych.

Obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy zaprojektować i zbudować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami sztuki budowlanej. Musi on spełniać podstawowe wymagania dotyczące:

• nośności i stateczności konstrukcji
• bezpieczeństwa pożarowego
• higieny, zdrowia i środowiska
• bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów
• ochrony przed hałasem
• oszczędności energii i izolacyjności cieplnej
• zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.

Odmianą obiektu budowlanego jest obiekt liniowy. Wyróżniającym go parametrem jest długość. Obiektem liniowym będzie więc droga wraz ze zjazdami, linia kolejowa, wodociąg, kanał, gazociąg, ciepłociąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa nadziemna i podziemna, wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa (kable w niej zainstalowane nie są obiektem budowlanym).

Z kolei obiektem małej architektury będzie niewielki obiekt, jak np.: kapliczka, krzyż przydrożny, figura, posąg, wodotrysk, obiekty architektury ogrodowej, obiekty użytkowe służące rekreacji lub utrzymaniu porządku (piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki).

Pojawia się także pojęcie tymczasowego obiektu budowlanego, czyli przeznaczonego do czasowego użytkowania. Okres jego użytkowania musi być krótszy od trwałości technicznej. Obiekt tymczasowy można przenieść w inne miejsce lub poddać rozbiórce. Nie jest on związany trwale z gruntem. Do tymczasowych obiektów budowlanych należą:

• strzelnice
• kioski uliczne
• pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe
• przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne
• urządzenia rozrywkowe
• barakowozy
• obiekty kontenerowe
• przenośne wolno stojące maszty antenowe.

Kategorie obiektów budowlanych

W przypadku obiektu budowlanego wyróżnić można wiele (prawo budowlane wskazuje 30) kategorii, wynikających z jego wielkości czy sposobu użytkowania. Istotnym parametrem w poszczególnych kategoriach jest tzw. współczynnik wielkości.

Od tego, do której kategorii zakwalifikowany jest obiekt zależy, czy do jego zbudowania wymagane jest pozwolenie na budowę czy jedynie zgłoszenie, a także rodzaj formalności po zakończeniu budowy – to czy konieczne będzie uzyskanie pozwolenia na użytkowanie czy jedynie zgłoszenie zakończenia prac.

Kategorie obiektów budowlanych:

Kategoria I – budynki mieszkalne jednorodzinne

Kategoria II – budynki służące gospodarce rolnej (produkcyjne, gospodarcze, inwentarsko-składowe)

Kategoria III – inne niewielkie budynki, jak: domy letniskowe, budynki gospodarcze, garaże do dwóch stanowisk włącznie

Kategoria IV – elementy dróg publicznych i kolejowych dróg szynowych, jak: skrzyżowania i węzły, wjazdy, zjazdy, przejazdy, perony, rampy

Kategoria V – obiekty sportu i rekreacji (stadiony, amfiteatry, skocznie i wyciągi narciarskie, kolejki linowe, odkryte baseny, zjeżdżalnie)

Kategoria VI – cmentarze

Kategoria VII – obiekty służące nawigacji wodnej, jak: dalby, wysepki cumownicze

Kategoria VIII – inne budowle

Kategoria IX – budynki kultury, nauki i oświaty, jak: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa, domy kultury, budynki szkolne i przedszkolne, żłobki, kluby dziecięce, internaty, bursy i domy studenckie, laboratoria i placówki badawcze, stacje meteorologiczne i hydrologiczne, obserwatoria, budynki ogrodów zoologicznych i botanicznych

Kategoria X – budynki kultu religijnego, jak: kościoły, kaplice, klasztory, cerkwie, zbory, synagogi, meczety oraz domy pogrzebowe, krematoria

Kategoria XI – budynki służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej (szpitale, sanatoria, hospicja, przychodnie, poradnie, stacje krwiodawstwa, lecznice weterynaryjne, domy pomocy i opieki społecznej, domy dziecka, domy rencisty, schroniska dla bezdomnych oraz hotele robotnicze

Kategoria XII – budynki administracji publicznej, budynki Sejmu, Senatu, Kancelarii Prezydenta, ministerstw i urzędów centralnych, terenowej administracji rządowej i samorządowej, sądów i trybunałów, więzień i domów poprawczych, zakładów dla nieletnich, zakładów karnych, aresztów śledczych oraz obiekty budowlane Sił Zbrojnych

Kategoria XIII – pozostałe budynki mieszkalne

Kategoria XIV – budynki zakwaterowania turystycznego i rekreacyjnego (hotele, motele, pensjonaty, d. wypoczynkowe, schroniska turystyczne)

Kategoria XV – budynki sportu i rekreacji, jak: hale sportowe i widowiskowe, kryte baseny

Kategoria XVI – budynki biurowe i konferencyjne

Kategoria XVII – budynki handlu, gastronomii i usług (sklepy, centra handlowe, domy towarowe, hale targowe, restauracje, bary, kasyna, dyskoteki, warsztaty rzemieślnicze, stacje obsługi pojazdów, myjnie samochodowe, garaże powyżej 2 stanowisk, bud. dworcowe)

Kategoria XVIII – budynki przemysłowe (budynki produkcyjne, służące energetyce, montownie, wytwórnie, rzeźnie oraz obiekty magazynowe, jak: budynki składowe, chłodnie, hangary, wiaty, a także budynki kolejowe, jak: nastawnie, podstacje trakcyjne, lokomotywownie, wagonownie, strażnice przejazdowe, myjnie taboru kolejowego)

Kategoria XIX – zbiorniki przemysłowe (silosy, elewatory, bunkry do magazynowania paliw i gazów oraz innych produktów chemicznych

Kategoria XX – stacje paliw

Kategoria XXI – obiekty związane z transportem wodnym (porty, przystanie, sztuczne wyspy, baseny, doki, falochrony, nabrzeża, mola, pirsy, pomosty, pochylnie)

Kategoria XXII – place składowe, postojowe, składowiska odpadów, parkingi

Kategoria XXIII – obiekty lotniskowe (pasy startowe, drogi kołowania, płyty lotniskowe, place postojowe i manewrowe, lądowiska)

Kategoria XXIV – obiekty gospodarki wodnej (zbiorniki wodne i nadpoziomowe, stawy rybne)

Kategoria XXV – drogi i kolejowe drogi szynowe

Kategoria XXVI – sieci (elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, gazowe, ciepłownicze, wodociągowe, kanalizacyjne oraz rurociągi przesyłowe)

Kategoria XXVII – budowle hydrotechniczne piętrzące, upustowe i regulacyjne (zapory, progi i stopnie wodne, jazy, bramy przeciw-powodziowe, śluzy wałowe, syfony, wały przeciwpowodziowe, kanały, śluzy żeglowne, opaski i ostrogi brzegowe, rowy melioracyjne)

Kategoria XXVIII – drogowe i kolejowe obiekty mostowe (mosty, estakady, kładki, przejścia podziemne, wiadukty, przepusty, tunele)

Kategoria XXIX – wolno stojące kominy i maszty oraz części budowlane elektrowni wiatrowych

Kategoria XXX – obiekty służące do korzystania z zasobów wodnych (ujęcia wód morskich i śródlądowych, budowle zrzutów wód i ścieków, pompownie, stacje strefowe, stacje uzdatniania wody, oczyszczalnie ścieków

Budynek według prawa budowlanego

Budynek to obiekt budowlany trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, a jego wyróżnikiem jest fundament i dach.

Swoją definicję ma także budynek mieszkalny. Jest nim budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, zaspokajający potrzeby mieszkaniowe. Konstrukcyjnie jest samodzielną całością. Dopuszcza się w budynku mieszkalnym wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

Budynkiem gospodarczym jest z kolei pomieszczenie przeznaczone do niezawodowego wykonywania prac warsztatowych. Można w nim także przechowywać różne materiały, narzędzia czy sprzęty należące do mieszkańców budynku mieszkalnego. Budynkiem gospodarczym będzie także obiekt w ramach zabudowy zagrodowej, który ma służyć do przechowywania sprzętów i środków produkcji rolnej oraz płodów rolnych.

Budowla według prawa budowlanego

Budowlą jest określony rodzaj obiektu budowlanego, który nie jest budynkiem ani obiektem małej architektury.

Budowlami będą więc: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (np. kotłów czy pieców przemysłowych) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Rozróżnianie powyższych pojęć jest niezwykle istotne w kontekście realizacji inwestycji, konieczności posiadania ewentualnych pozwoleń, dokonania określonych formalności, spełnienia wymagań.

To, czy mamy do czynienia z budynkiem, budowlą, małą architekturą lub tymczasowym obiektem budowlanym wpływa również na opodatkowanie podatkiem od nieruchomości. Podatkowi temu podlegają budynki i budowle. Wysokość stawki podatku od nieruchomości w przypadku budynków uzależniona jest od ich powierzchni. Natomiast stawka podatku od nieruchomości dla budowli wynosi 2% ich wartości, określonej zgodnie z wytycznymi ustawy o ochronie praw lokatorów.

Fot. Freepik