Uprawnienia budowlane

Uprawnienia budowlane nadawane są w konkretnych specjalnościach techniczno-budowlanych. Określają one zakres prac projektowych lub robót budowlanych, które może wykonywać osoba posiadająca dane uprawnienia. W ramach niektórych specjalności wyodrębnione są tzw. specjalizacje techniczno-budowlane.

Rodzaje uprawnień budowlanych

Art. 14 ust. 1 ustawy Prawo budowlane wskazuje rodzaje specjalności techniczno-budowlanych, w jakich nadawane są uprawnienia budowlane.

Specjalności te to:

• architektoniczna
• konstrukcyjno-budowlana
• inżynieryjna:
  • mostowa
  • drogowa
  • kolejowa w zakresie kolejowych obiektów budowlanych
  • kolejowa w zakresie sterowania ruchem kolejowym
  • hydrotechniczna
  • wyburzeniowa
• instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń:
  • telekomunikacyjnych,
  • cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych,
  • elektrycznych i elektroenergetycznych.

Uprawnienia budowlane mogą być wydawane do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie lub bez ograniczeń.

Zatem możliwe jest uzyskanie następujących rodzajów uprawnień do:

• projektowania bez ograniczeń
• kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń
• projektowania i kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń
• projektowania w ograniczonym zakresie
• kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie
• projektowania i kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie

Posiadając konkretne uprawnienia budowlane można pełnić samodzielną funkcję jako projektant, kierownik budowy lub robót, a także inspektor nadzoru inwestorskiego.

Kto nadaje uprawnienia?

Uprawnienia architektoniczne nadawane są przez Okręgowej Komisje Kwalifikacyjne Izby Architektów RP.

Uprawnienia budowlane nadawane są przez Okręgowe Komisje Kwalifikacyjne Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.

Postępowanie o nadanie uprawnień budowlanych przeprowadzone jest przez Okręgowe Komisje Kwalifikacyjne IARP i PIIB na wniosek zainteresowanego.

Wniosek o nadanie uprawnień budowlanych musi zawierać:

• dane kandydata (imię, nazwisko, adres, telefon)
• wskazanie specjalności o jaką kandydat się ubiega
• określenie zakresu uprawnień (ograniczone/bez ograniczeń).

Ponadto konieczne są załączniki:

• potwierdzenie wymaganego wyksztalcenia w postaci jednego z poniższych dokumentów:
  • odpisu dyplomu ukończenia studiów wyższych
  • dokumentu potwierdzającego posiadanie tytułu zawodowego technika lub mistrza
  • dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika
• suplement do dyplomu albo zaświadczenie o przebiegu studiów
• potwierdzenie odbycia praktyki zawodowej w postaci:
  • oświadczenia potwierdzającego odbycie praktyki zawodowej wraz ze zbiorczym zestawieniem odbytej praktyki zawodowej
  • zaświadczenia
  • książki praktyk zawodowej
• dowód uiszczanie pierwszej raty opłaty za postępowanie kwalifikacyjne (sprawdź jaką kwotę należy zapłacić)
• formularz osobowy
• ewentualnie zaświadczenie z uczelni potwierdzające, że ukończone studia były prowadzone w oparciu o umowę zawartą z Polską Izbą Inżynierów Budownictwa
• wykaz prac projektowych wykonanych w ramach odbytej praktyki zawodowe
• życiorys zawodowy.

Okręgowa Komisja może dodatkowo wymagać któregoś z dokumentów:

• kopia uprawnień budowlanych osób nadzorujących praktykę zawodową, potwierdzona za zgodność z oryginałem przez organ wydający uprawnienia lub potwierdzona notarialnie
• kopie zaświadczeń o przynależności do właściwej Izby osób nadzorujących praktykę zawodową (za okres odbywania praktyki)
• oświadczenie o zgodności z prawdą złożonych dokumentów
• kserokopia dowodu osobistego
• potwierdzenie zatrudnienia lub charakteru umowy, na podstawie której odbywana była praktyka zawodowa.

Jak uzyskać uprawnienia budowlane?

Aby uzyskać uprawnienia budowlane należy:

• posiadać wymagane dla określonego rodzaju uprawnień wykształcenie
• odbyć praktykę zawodową
• pomyślnie zdać egzamin.

Do uzyskania uprawnień budowlanych w danej specjalności niezbędne jest ukończenie konkretnego kierunku studiów technicznych na poziomie magistra inżyniera, inżyniera lub w przypadku uprawnień ograniczonych uzyskanie tytułu technika.

Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest praca polegająca na bezpośrednim uczestnictwie w pracach projektowych albo na pełnieniu funkcji technicznej na budowie pod kierownictwem osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia budowlane, a w przypadku odbywania praktyki za granicą pod kierunkiem osoby posiadającej uprawnienia odpowiednie w danym kraju. Zakres wykonywanych czynności powinien w całości odpowiadać zakresowi uprawnień budowlanych, o jakie ubiega się kandydat.

Egzamin na uprawnienia budowlane

Zakres egzaminów obejmuje znajomość kilkudziesięciu ustaw i rozporządzeń oraz norm regulujących zagadnienia z dziedziny budownictwa i architektury. Przed każdą sesją egzaminacyjną dostępne są szczegółowe listy wymagań z podziałem na poszczególne specjalności i zakresy uprawnień budowlanych.

Egzamin odbywa się dwa razy w roku, zwykle w maju i w listopadzie (w Izbie Inżynierów) oraz w czerwcu i grudniu (w przypadku uprawnień architektonicznych).

Egzamin składa się z dwóch części – pisemnej i ustnej.

Część pisemna egzaminu przeprowadzana jest w całej Polsce jednego dnia.

Część pisemna ma formę testu jednokrotnego wyboru, podczas którego sprawdzana jest znajomość przepisów prawnych regulujących proces budowlany. Od kandydatów wymaga się także wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska, ochrony zabytków, a także procedur administracyjnych.

Osoby uzyskujące pozytywny wynik z części pisemnej mogą podejść w wyznaczonym terminie do części ustnej.

Egzamin ustny ma na celu weryfikację praktycznej wiedzy technicznej nabytej podczas odbywania praktyki zawodowej oraz umiejętności praktycznego stosowania przepisów prawa. Wśród pytań mogą być także zadania projektowe lub zagadnienia problemowe związane z prowadzeniem budowy.

Pozytywny wynik egzaminu uzyskuje kandydat, który zdał obie części egzaminu – zarówno pisemną jak i ustną. Otrzymuje on decyzję o nadaniu uprawnień budowlanych w specjalności o jaką się stara. Jest ona automatycznie przesyłana do Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego w celu wpisania kandydata do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane. Na tej podstawie można ubiegać się o wpis na listę członków izby inżynierów budownictwa lub architektów, co ostatecznie pozwoli na pełnienie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.

Polska Izba Inżynierów Budowlanych w liczbach

Na koniec 2023 roku Polska Izba Inżynierów Budowlanych liczyła 118 649 członków. Najliczniej reprezentowani są członkowie ze specjalnością budownictwo ogólne, instalacje sanitarne, instalacje elektryczne oraz budownictwo drogowe. Najmniej jest osób z uprawnieniami w zakresie budownictwa wyburzeniowego, hydrotechnicznego oraz w specjalności instalacje telekomunikacyjne.

Największą grupę (32 875 osób) stanowią członkowie powyżej 65 roku życia. Nieco mniej (32 443) jest osób w przedziale 36-45 lat. Najmniej licznie reprezentowani są członkowie poniżej 36 roku życia (15 364 osób).

E-CRUB

E-CRUB to Centralny Rejestr Uprawnień Budowlanych - na podstawie danych z izb zawodowych odpowiedzialnych za nadawanie uprawnień w budownictwie - Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa i Izby Architektów RP - uzupełniany jest wykaz inżynierów czy projektantów posiadających potwierdzone uprawnienia i kwalifikacje. System zarządzany jest przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego.

E-CRUB pozwala w szybszy sposób wpisywać do rejestru osoby zdobywające uprawnienia budowlane, a tym samem szybciej z tych uprawnień korzystać i wykonywać samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Osoby, które zostały wpisane do systemu e-CRUB nie muszą już przedkładać w urzędzie kopii decyzji o nadaniu uprawnień i zaświadczenia o przynależności do izby. Urzędy sprawdzą to w systemie e-CRUB.

E-CRUB zawiera listę tylko tych osób, które wyraziły chęć udostępnienia swoich danych osobowych publicznie i przesłały do GUNB zgodę na ich wprowadzenie do systemu.

Fot. Freepik