Program FEnIKS

Program FEnIKS został przyjęty przez Komisję Europejską 6 października 2022 r. Stanowi istotne narzędzie realizacji polityki energetycznej, klimatycznej i środowiskowej Polski. Skupia się na rozwoju sześciu obszarów tematycznych:

• adaptacja do zmian klimatu
• rozwój odnawialnych źródeł energii
• ochrona środowiska
• rozwój ochrony zdrowia
• rozwój transportu
• kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego.

Budżet programu FEnIKS

Na realizację programu z funduszy UE przeznaczonych jest ok. 24,2 mld euro.

Środki z programu przekazywane są w formie dotacji, instrumentów finansowych i instrumentów łączących finansowanie zwrotne oraz dotacyjne. Mają umożliwić realizację kluczowych projektów środowiskowych, energetycznych oraz transportowych, a także być wsparciem w obszarze kultury i ochrony zdrowia.

Na poszczególne obszary przewidziano kwoty:

• sektor energia: 6 079 mln euro
• sektor środowisko: 3 667 mln euro
• sektor transport: 12 911 mln euro
• sektor zdrowie: 650 mln euro
• sektor kultura 600 mln euro
• pomoc techniczna: 282 mln euro.

Cele programu FEnIKS

Cele szczegółowe programu realizowane będą w ramach ośmiu priorytetów:

Priorytet I: Wsparcie sektorów energetyka i środowisko z Funduszu Spójności, w tym:

• wspieranie efektywności energetycznej i redukcja emisji gazów cieplarnianych
• wspieranie przystosowania się do zmian klimatu i zapobieganie ryzyku związanemu z klęskami żywiołowymi i katastrofami a także odporności z uwzględnieniem podejścia ekosystemowego
• wspieranie dostępu do wody oraz zrównoważonej gospodarki wodnej
• wspieranie transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym i gospodarki zasobooszczędnej
• wzmacnianie ochrony i zachowania przyrody, różnorodności biologicznej oraz zielonej infrastruktury, w tym na obszarach miejskich, oraz ograniczanie wszelkich rodzajów zanieczyszczenia

Priorytet II: Wsparcie sektorów energetyka i środowisko z EFRR

• wspieranie efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych
• wspieranie energii odnawialnej zgodnie z dyrektywą (UE) 2018/2001, w tym określonymi w niej kryteriami zrównoważonego rozwoju
• rozwój inteligentnych systemów i sieci energetycznych oraz systemów magazynowania energii poza transeuropejską siecią energetyczną (TEN-E)
• wspieranie przystosowania się do zmian klimatu i zapobiegania ryzyku związanemu z klęskami żywiołowymi i katastrofami, a także odporności, z uwzględnieniem podejścia ekosystemowego
• wspieranie dostępu do wody oraz zrównoważonej gospodarki wodnej

Priorytet III: Transport miejski

• wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej jako elementu transformacji w kierunku gospodarki zero emisyjnej
• rozwój odpornej na zmiany klimatu, inteligentnej, bezpiecznej, zrównoważonej i intermodalnej TEN-T
• rozwój i udoskonalanie zrównoważonej, odpornej na zmiany klimatu, inteligentnej i intermodalnej mobilności na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym poprawę dostępu do TEN-T oraz mobilności transgranicznej

Priorytet IV: Wsparcie sektora transportu z Funduszu Spójności

Priorytet V: Wsparcie sektora transportu z EFRR

• rozwój odpornej na zmiany klimatu, inteligentnej, bezpiecznej, zrównoważonej i intermodalnej TEN-T
• rozwój i udoskonalanie zrównoważonej, odpornej na zmiany klimatu, inteligentnej i intermodalnej mobilności na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym poprawę dostępu do TEN-T oraz mobilności transgranicznej

Priorytet VI: Zdrowie

• zapewnianie równego dostępu do opieki zdrowotnej i wspieranie odporności systemów opieki zdrowotnej, w tym podstawowej opieki zdrowotnej, oraz wspieranie

Priorytet VII: Kultura

• wzmacnianie roli kultury i zrównoważonej turystyki w rozwoju gospodarczym, włączeniu społecznym i innowacjach społecznych

Priorytet VIII: Pomoc techniczna

FEnIKS ma wspomóc finansowanie budowy infrastruktury technicznej i społecznej zgodnie z założeniami rozwoju zrównoważonego, w tym poprzez:

• obniżenie emisyjności gospodarki transformację w kierunku gospodarki przyjaznej środowisku i o obiegu zamkniętym;
• budowę efektywnego i odpornego systemu transportowego o jak najniższym negatywnym wpływie na środowisko naturalne;
• dokończenie realizacji odcinków sieci bazowej TEN-T do roku 2030;
• poprawę bezpieczeństwa transportu;
• zapewnienie równego dostępu do opieki zdrowotnej oraz poprawę odporności systemu ochrony zdrowia;
• wzmocnienie roli kultury w rozwoju społecznym i gospodarczym.

Założenia programu FEnIKS

Realizacja programu FEnIKS ma przyczynić się do:

• zwiększenia efektywności energetycznej mieszkalnictwa, budynków użyteczności publicznej i przedsiębiorstw oraz zwiększenia udział zielonej energii z odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii
• poprawy jakości i bezpieczeństwa funkcjonowania sieci elektroenergetycznych oraz rozwoju inteligentnych sieci gazowych i wzrostu ich znaczenia w nowoczesnym, zielonym systemie energetycznym
• zwiększenia odporności na zmiany klimatu (w tym na susze i powodzie) oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego (wzrost zdolności retencyjnych oraz poprawę systemów monitorowania i zarządzania kryzysowego);
• poprawy gospodarowania wodą pitną oraz ściekami komunalnymi, a także odpadami komunalnymi
• zwiększenia efektywności energetycznej mieszkalnictwa, budynków użyteczności publicznej i przedsiębiorstw oraz zwiększenia udział zielonej energii z odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii
• poprawy jakości i bezpieczeństwa funkcjonowania sieci elektroenergetycznych oraz rozwoju inteligentnych sieci gazowych i wzrostu ich znaczenia w nowoczesnym, zielonym systemie energetycznym
• zwiększenia odporności na zmiany klimatu (w tym na susze i powodzie) oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego (wzrost zdolności retencyjnych oraz poprawę systemów monitorowania i zarządzania kryzysowego)
• poprawy gospodarowania wodą pitną oraz ściekami komunalnymi, a także odpadami komunalnymi.

Fot. Freepik