Prefabrykacja przyszłością w budownictwie mostowym

Czym jest prefabrykacja?

Prefabrykacja polega na wcześniejszym wykonaniu elementów konstrukcyjnych (np. belek, płyt pomostowych, podpór, kap chodnikowych) w kontrolowanych warunkach zakładu produkcyjnego. Gotowe komponenty są następnie transportowane na plac budowy i montowane z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu.

W kontekście mostów mówimy najczęściej o prefabrykowanych:

• belkach strunobetonowych (np. typu T, I, typu „pi”),
• segmentach skrzynkowych i łukowych,
• przyczółkach i filarach,
• płytach ustroju nośnego.

Dlaczego prefabrykacja to przyszłość?

Zastosowanie technologii prefabrykacji pozwala uzyskać szereg wymiernych korzyści:

1. Przyspieszenie realizacji inwestycji

Czas budowy mostu z prefabrykatów może zostać skrócony nawet o połowę w porównaniu do tradycyjnych metod. Kluczowe elementy konstrukcyjne są gotowe jeszcze przed rozpoczęciem zasadniczych prac na miejscu, co ogranicza czas zamknięcia dróg, linii kolejowych czy szlaków wodnych.

2. Wyższa jakość i trwałość

Produkcja prefabrykatów odbywa się w warunkach fabrycznych, co pozwala na precyzyjną kontrolę jakości – wilgotności, temperatury, składu betonu i procesu dojrzewania. Efektem są elementy bardziej jednorodne, o lepszych parametrach wytrzymałościowych i odporności na warunki atmosferyczne.

3. Zmniejszenie wpływu na środowisko

Prefabrykacja generuje mniej odpadów budowlanych, ogranicza emisję hałasu i pyłu na placu budowy, a także pozwala na bardziej efektywne zarządzanie zużyciem materiałów. Co więcej, krótszy czas budowy oznacza mniejszy ślad węglowy całej inwestycji.

4. Rozwiązanie problemu niedoboru kadr

Branża budowlana w Polsce i Europie cierpi na brak wykwalifikowanych pracowników. Prefabrykacja pozwala przenieść większą część prac do fabryki, gdzie łatwiej o automatyzację i stałe zespoły produkcyjne.

5. Większa przewidywalność kosztów i harmonogramów

Elementy prefabrykowane są produkowane na podstawie ścisłej dokumentacji technicznej, co redukuje ryzyko błędów wykonawczych, opóźnień i niespodziewanych kosztów.

Przykłady zastosowania prefabrykacji w mostownictwie

W Polsce i Europie coraz więcej mostów powstaje w oparciu o technologię prefabrykacji. Przykładem są:

• Mosty drogowe na trasach ekspresowych i autostradach, gdzie używa się belek strunobetonowych o długości 30–40 metrów.
• Kładki piesze i rowerowe, które mogą być całkowicie prefabrykowane i montowane w całości lub w segmentach.
• Małe mostki i przepusty, w których stosuje się prefabrykowane płyty i ramy żelbetowe.

Technologie te pozwalają ograniczyć czas zamknięć szlaków komunikacyjnych do minimum – często do jednej lub dwóch nocy.

Wyzwania prefabrykacji

Choć prefabrykacja niesie liczne korzyści, nadal istnieją pewne bariery:

• ograniczenia transportowe – długie lub ciężkie elementy wymagają specjalistycznego transportu i zezwoleń
• potrzeba dużej precyzji projektowej – każdy błąd na etapie projektowania może skutkować niedopasowaniem elementów
• początkowe koszty inwestycyjne – choć prefabrykacja redukuje koszty ogólne, początkowe nakłady na przygotowanie form, zbrojeń i logistyki mogą być wysokie.

Przyszłość prefabrykacji w budownictwie mostowym wiąże się z:

• automatyzacją i cyfryzacją produkcji, np. z wykorzystaniem BIM (Building Information Modeling),
• rozwojem prefabrykatów hybrydowych, łączących beton z elementami stalowymi lub kompozytowymi,
• zastosowaniem betonu wysokowytrzymałego (HPC) i betonu samozagęszczalnego (SCC),
• drukiem 3D betonu – jako przyszłościowym sposobem produkcji niestandardowych elementów.

Wielkość rynku i tempo wzrostu

• w 2021 r. wartość ciężkiej prefabrykacji betonowej w Polsce oceniono na ok. 3,5 mld zł, prognozując wzrost do 5 mld zł do 2025 r.
• w 2023 r. przychody TOP 50 producentów wyniosły 5,8 mld zł, z czego 63% stanowiły prefabrykaty – wartość rynku ok. 3,7 mld zł, szacunki z 2024 r. wskazywały na wzrost do ok. 3,8 mld zł (+4% r/r)
• w 2025 r. prognozuje się przełamanie poziomu 4 mld zł oraz szybsze tempo wzrostu .

Struktura rynku - prefabrykaty mostowe i inżynieryjne

• dominują prefabrykaty kubaturowe (fundamenty, słupy, belki), ale segment inżynieryjny – obejmujący belki mostowe, płyty drogowe i tramwajowe – zyskuje na znaczeniu
• do 2023–2024 udział prefabrykatów inżynieryjnych znacząco wzrósł względem kubaturowych, głównie dzięki zamówieniom kolejowym i infrastrukturalny.

Czynniki rynkowe i wyzwania

• Niedobór inwestycji kubaturowych – szkodzi części rynku (spadek popytu i cen), chociaż odbicie ma nastąpić w 2025 r.
• Wzrost popytu infrastrukturalnego – Koleje Dużej Prędkości, CPK i modernizacje linii generują mocny popyt na prefabrykaty inżynieryjne
• Fragmentacja i konsolidacja – rynku to ok. 240 firm; największe 15 odpowiada za ~40% obrotów, top 50 za ponad 75% – trwają przejęcia, ale częściej poprzez akwizycje niż budowę fabryk od podstaw
• Koszty produkcji i surowców – ceny biodetalu regulują dynamikę, stabilizują się dzięki spadkowi cen stali.

Prefabrykacja to nie tylko technologia – to strategia odpowiadająca na realne wyzwania współczesnego budownictwa mostowego. Jej zalety – szybkość, jakość, ekologia i efektywność – sprawiają, że w nadchodzących latach stanie się ona dominującym standardem w realizacji zarówno małych przepustów, jak i wielkich mostów autostradowych. Inwestowanie w rozwój prefabrykacji to inwestycja w nowoczesność, trwałość i zrównoważony rozwój infrastruktury.

Prefabrykacja mostowa staje się kluczowym segmentem rynku betonowych prefabrykatów – dobrze pozycjonowany na rozwój dzięki dużej liczbie projektów infrastrukturalnych i wsparciu sektorów kolejowego i drogowego.

Fot. Freepik