Popiół lotny – dodatek do betonu
Popiół lotny – pochodzenie i skład
Popiół lotny do betonu uzyskiwany jest ze spalania węgla kamiennego. Powstaje w wyniku elektrostatycznego lub mechanicznego wydzielania pylastych cząstek z gazów odlotowych z elektrowni lub elektrociepłowni. To pył o drobnych, głównie kulistych, zeszkliwionych ziarnach.
Składa się przede wszystkim z dwutlenku krzemu SiO2 i tlenku glinu Al2O3.
Parametry popiołu lotnego
Najważniejsze cechy popiołu lotnego to:
- miałkość
- zawartość straty prażenia
Parametrem miałkości jest pozostałość na sicie o oczku 0,045 mm, mierzona – zależnie od wybranej normy – na mokro lub na sucho.
Norma PN-EN 450-1 wskazuje dwie kategorie miałkości popiołów lotnych:
- N ≤ 40%
- S ≤ 12 % (warunkiem dodatkowym jest wodożądność: ≤ 95 % wodożądności cementu porównawczego CUM I)
Strata prażenia oznaczana jest w procesie prażenia próbki w temperaturze 950oC w czasie 1 godziny.
Wskazany parametr to procentowa zawartość w popiele lotnym niespalonego węgla w postaci koksiku, który pogarsza urabialność mieszanki, zmniejsza efektywność domieszek chemicznych oraz obniża mrozoodporność betonu. Może także ze względu na swoją niską gęstość wypływać na powierzchnię betonu zmieniając na niekorzyść jego wygląd i utrudniając proces powierzchniowego utwardzania.
Zgodnie z Normą PN-EN 450-1 wyróżnia się trzy kategorie popiołów lotnych według kryterium straty prażenia:
- A ≤ 5%
- B ≤ 7%
- C ≤ 9%
Zaleca się stosowanie popiołów lotnych kategorii A.
Właściwości popiołu lotnego
Miałkość ziaren, ich kulisty kształt oraz aktywność pucolanowa to cechy popiołu lotnego, które dają szereg korzyści z zastosowania tego składnika. Warto wymienić najważniejsze z nich:
- doszczelnienie mieszanki, poprawa efektu wypełnienia
- przeciwdziałanie segregacji składników mieszanki
- poprawa urabialności
- poprawa pompowalności mieszanki
- obniżenie wydzielanego ciepła w procesie hydratacji
- „łożyskowanie” ziaren kruszywa, łatwiejsze ich przemieszczanie względem siebie
- przyspieszenie hydratacji cementu we wczesnym etapie
- wzrost wytrzymałości końcowej betonu
- zagęszczenie mikrostruktury
- ograniczanie zawartości Ca(OH)2 – składnika podatnego na czynniki korozyjne
- redukcja wody w wyniku zmniejszenia objętości pustek
- obniżenie zawartości cementu w betonie
- zmniejszenie grugości strefy kontaktowej zaczyn-kruszywo
Normy popiołu lotnego
Popiół lotny jako składnik wyrobu budowlanego musi spełniać określone normy, charakteryzować się konkretnymi parametrami, gwarantować oczekiwaną jakość.
Pierwsza norma dotycząca popiołu lotnego została wprowadzona w Niemczech w 1996 roku. DIN EN 450 dała początek normalizacji w Unii Europejskiej.
Polska norma PN-EN 450 z 1998 roku została w dwóch częściach zaktualizowana.
Obecnie obowiązują normy PN-EN 450-2:2006 oraz PN-EN 450-1:2012.
Zgodnie z normą PN-EN 206+A1:2016-12 „Beton – wymagania, właściwości, produkcja i zgodność” popiół lotny może być stosowany do wytwarzania betonu jako dodatek mineralny typu II, czyli drobnoziarnisty materiał nieorganiczny o właściwościach pucolanowych, jeśli badania popiołu wykazały, że spełnia on wymagania zawarte w tych normach.