Branża budowlana a ryzyko upadłości firm 2022-2023
Niezaprzeczalnie branża budowlana zmaga się z kryzysem. Ryzyko bankructwa w sposób szczególny dotyczy małych i średnich firm.
Przyczyny kryzysu w budowlance
Problemów, które dotknęły budowlankę nie brakuje.
Kluczowe z nich to:
- wojna na Ukrainie ograniczająca dostęp do pewnych zasobów naturalnych i źródeł energii
- odpływ pracowników z Ukrainy i wzrost kosztów pracy
- rosnące ceny energii
- bezprecedensowo rosnące ceny surowców i materiałów budowlanych
- trudności z waloryzacją kontraktów
- odstępowanie od przetargów, których projekty powstały w oparciu o kalkulacje sprzed lutego 2022 roku
- wyhamowanie wielu planowanych inwestycji spowodowane brakiem zdolności kredytowej w wyniku rosnących stóp procentowych
- duże zadłużenie sektora (na koniec 2021 wynosiło 1,8 mld zł)
- brak środków z KPO, które mogłyby ożywić inwestycje
- stagnacja sektora publicznego w okresie przejściowym między kolejnymi budżetami Unii Europejskiej
Największy wzrost upadających przedsiębiorstw po pierwszym kwartale 2022 roku dotyczył woj. dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego i świętokrzyskiego. Za to najlepiej mieli się budowlańcy w woj. mazowieckim, warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim.
Szacuje się, że liczba bankrutujących firm budowlanych nie zmniejszy się. Zakończenie trwających inwestycji i brak nowych ograniczy źródła dochodu. Ogólne spowolnienie szczególnie w budownictwie mieszkaniowym spowoduje brak wypłacalności dużej liczby małych i średnich przedsiębiorstw.
Branża budowlana – plan ratunkowy
Ratunkiem dla wielu firm, których bankructwo i zrywanie kontraktów uniemożliwi dokończenie ważnych inwestycji infrastrukturalnych jak drogi, mosty, szpitale mogą być systemowe rozwiązania. Przedsiębiorstwa korzystają z drogi sądowej do waloryzacji zapisów kontraktów, aby rozdzielić między strony ryzyko gospodarcze związane z nadzwyczajnym wzrostem cen.
Ponadto z przepisów nowej ustawy Prawo zamówień publicznych wynika, że umowy na usługi zawierane na okres dłuższy niż 12 miesięcy muszą obowiązkowo zawierać klauzulę waloryzacyjną.
Eksperci upatrują szans dla budowlanki w segmencie budownictwa wojskowego.
„To będzie nasza kolejna specjalizacja. Ze względu na geopolityczne położenie Polski wojsko będzie musiało rozbudować swoją bazę i to daje dużą szansę na rozwój spółki oraz kompetencji naszych pracowników.” – informuje Artur Popko, prezes Budimexu.
„Dywersyfikacja portfela jest kluczowa w strategii rozwoju każdej dużej firmy wykonawczej. Budowa mieszkań dla polskiego dewelopera może mieć inną specyfikę niż stawianie hali magazynowej dla międzynarodowego inwestora. Kluczowy wniosek jest więc taki, że im większa dywersyfikacja portfela, tym mniejsza wrażliwość wykonawcy na negatywne skutki wahań koniunktury w poszczególnych segmentach rynku budowlanego.
Niektóre firmy z polskim kapitałem, które opierają swoją dotychczasową działalność na 1-2 segmentach rynku, próbują skokowo zwiększyć poziom przychodów poprzez agresywne pozyskiwanie nowych zleceń.” – diagnozuje sytuację dr Damian Kaźmierczak, główny ekonomista Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa.
Optymistycznym aspektem trudnej sytuacji w budownictwie jest to, że problemy są dostrzegane przez przedstawicieli administracji rządowej, którzy pozostają otwarci na dialog.
Branża budowlana – prognozy na 2023 rok
Analitycy oceniają, że w najbliższym czasie lepiej nie będzie. Szacuje się, że bankructwo może dotknąć o 12% więcej firm sektora budowlanego. Prognozują jednocześnie, że ta krytyczna sytuacja swój szczyt osiągnie latem 2023 roku, czyli wraz z zakończeniem rozpoczętych wcześniej inwestycji.
Duża korekta liczby pozwoleń budowlanych oraz inwestycji rozpoczętych oraz malejąca liczba rozpoczynanych budów skutkuje prognozowanym spadkiem w budownictwie mieszkaniowym w latach 2023 – 2024.
Również duże inwestycje infrastrukturalne, szczególnie w kolejnictwie, odnotowują widoczne spowolnienie.
Najlepiej ma się budownictwo przemysłowo-magazynowe. Jest zdecydowanym beneficjentem okresu pandemii, głównie ze względu na znaczący wzrost rynku e-commerce.
Czytaj więcej o sytuacji na rynku budowlanym.
Dowiedz się, jak wygląda rynek pracy w budownictwie.